​Ngày 11/11/2016, Quốc hội khóa XIV tại kỳ họp thứ 2 đã thông qua Nghị quyết số 28/2016/QH14 (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2017) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 55/2010/QH12 về miễn, giảm thuế sử dụng đất nông nghiệp, trong đó quy định:

Bổ sung miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp đến hết 31/12/2020 đối với: (i) toàn bộ diện tích đất nông nghiệp của hộ gia đình, cá nhân trực tiếp sử dụng đất nông nghiệp để sản xuất nông nghiệp, mà không phân biệt phần diện tích đất nông nghiệp vượt hạn mức giao đất nông nghiệp hay phần diện tích đất vượt hạn mức nhận chuyển quyền sử dụng đất nông nghiệp; (ii) toàn bộ diện tích đất nông nghiệp được Nhà nước giao cho các tổ chức đang trực tiếp sử dụng đất để sản xuất nông nghiệp (trừ diện tích đất nông nghiệp do đơn vị vũ trang nhân dân quản lý, sử dụng thuộc đối tượng được Nhà nước cho thuê đất theo Luật Đất đai năm 2013 thì không thuộc diện phải nộp thuế sử dụng đất nông nghiệp).

Việc miễn thuế sử dụng đất nông nghiệp như trên là một trong những giải pháp nhằm góp phần tiếp tục khuyến khích, đẩy mạnh đầu tư, phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp. Theo quy định tại Luật Thuế sử dụng đất phi nông nghiệp (có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2012), ưu đãi miễn, giảm thuế đối với các dự án đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp được thực hiện như sau:

- Miễn thuế đối với: Đất của dự án đầu tư thuộc lĩnh vực đặc biệt khuyến khích đầu tư; dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; dự án đầu tư thuộc lĩnh vực khuyến khích đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn;

- Giảm 50% số thuế phải nộp đối với: Đất của dự án đầu tư thuộc lĩnh vực khuyến khích đầu tư; dự án đầu tư tại địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn.

Danh sách ngành, nghề ưu đãi đầu tư và địa bàn ưu đãi đầu tư thực hiện theo quy định của pháp luật về đầu tư. Theo Luật số 106/2016/QH13 ngày 6/4/2016 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng, Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và Luật Quản lý thuế, miễn thuế đối với hộ gia đình, cá nhân có số thuế sử dụng đất phi nông nghiệp phải nộp hàng năm từ 50 nghìn đồng trở xuống.

Theo Thông tư số 83/2016/TT-BTC ngày 17/6/2016 của Bộ Tài chính hướng dẫn ưu đãi đầu tư theo quy định của Luật Đầu tư và Nghị định 118/2015/NĐ-CP ngày 12/11/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Đầu tư (có hiệu lực thi hành từ ngày 1/8/2016) hướng dẫn về ưu đãi thuế sử dụng đất phi nông nghiệp:

- Dự án đầu tư có quy mô vốn từ 6.000 tỷ đồng trở lên, thực hiện giải ngân tối thiểu 6.000 tỷ đồng trong thời hạn 03 năm kể từ ngày được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư hoặc kể từ ngày được quyết định chủ trương đầu tư thì được miễn thuế sử dụng đất phi nông nghiệp.

- Dự án đầu tư tại vùng nông thôn sử dụng từ 500 lao động trở lên (không bao gồm lao động làm việc không trọn thời gian và lao động có hợp đồng lao động dưới 12 tháng) thì được giảm 50% thuế sử dụng đất phi nông nghiệp. Trường hợp dự án đầu tư có sử dụng từ 500 lao động trở lên và đầu tư tại địa bàn vừa thuộc vùng nông thôn, vừa không thuộc vùng nông thôn thì căn cứ theo số lao động làm việc trong công trình, hạng mục tại vùng nông thôn để xác định (không tính số lao động làm việc trong công trình, hạng mục không phải vùng nông thôn).

Ngày 17/4/2018, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Nghị định số 57/2018/NĐ-CP về cơ chế, chính sách khuyến khích của Nhà nước đối với doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn.

Trước đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành Nghị định số 55/2015/NĐ-CP về chính sách tín dụng phát triển nông nghiệp, nông thôn. Có thể nói, đây là hai trong nhiều chính sách gần đây của Chính phủ nhằm ưu tiên tập trung các nguồn lực đầu tư, phát triển nông nghiệp, nông thôn, thông qua đó khuyến khích, thúc đẩy nông nghiệp phát triển.

Tuy nhiên, hiện nay cả nước mới có khoảng hơn 4.500 doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp (chiếm 1% tổng số doanh nghiệp cả nước). Không những thế quy mô của doanh nghiệp nông nghiệp chủ yếu là vừa và nhỏ, thậm chí rất nhỏ, với mức vốn đầu tư thấp, số lượng nhân lực được sử dụng ít. Một trong những rào cản lớn hiện nay vẫn là chính sách về đất đai. Nhiều doanh nghiệp đã được thuê đất, đang đầu tư sản xuất cho rằng, do diện tích đất được thuê nhỏ lẻ cho nên khó áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất, dẫn tới chất lượng sản phẩm không cao.

Hơn nữa, cơ chế thuê đất sản xuất còn nhiều rào cản về quy trình, thủ tục. Việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản trên đất nông nghiệp cũng còn những bất cập. Bên cạnh đó, việc huy động nguồn lực ngoài ngân sách để đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn hiện còn chiếm tỷ lệ rất thấp. Các điều kiện hỗ trợ khác cũng chưa phù hợp với thực tiễn, khó đáp ứng yêu cầu sản xuất nông nghiệp chất lượng cao. Ngoài ra, nông nghiệp là ngành chịu rủi ro cao, trong khi, chính sách bảo hiểm nông nghiệp còn vướng mắc khiến tỷ lệ các doanh nghiệp tái tham gia bảo hiểm thấp.

Để giải quyết những khó khăn vướng mắc cho các doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp cần tạo môi trường kinh doanh thuận lợi, bình đẳng, minh bạch cho các nhà đầu tư, xóa bỏ cơ chế xin - cho; phân cấp mạnh mẽ cho các địa phương, loại bỏ các thủ tục hành chính rườm rà. Cùng với đó, việc hỗ trợ doanh nghiệp cần tập trung vào khâu bảo quản, chế biến, tiêu thụ và xây dựng liên kết chuỗi giá trị nông nghiệp. Nhà nước cần hỗ trợ hạ tầng cơ bản cho các dự án đầu tư vào sản xuất, kinh doanh các sản phẩm nông sản chủ lực, quy mô lớn, nằm trong quy hoạch, phù hợp với đề án cơ cấu lại nông nghiệp.

Các doanh nghiệp cũng mong muốn Chính phủ tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân được phép sử dụng một phần diện tích đất của dự án trong vùng nguyên liệu tập trung để xây dựng trụ sở, kho, nhà máy chế biến và hạ tầng kỹ thuật đi kèm, mô hình trình diễn ứng dụng công nghệ cao. Ngoài ra, cho phép doanh nghiệp, hợp tác xã có thể sử dụng vốn góp bằng quyền sử dụng đất làm tài sản để bảo đảm vay vốn. Đồng thời có chính sách miễn, giảm thuế cho doanh nghiệp mới thành lập ở vùng có điều kiện kinh tế, xã hội khó khăn.

Để hỗ trợ vốn cho nông nghiệp, mới đây, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã ban hành Thông tư số 14/2018/TT-NHNN hướng dẫn thực hiện các biện pháp điều hành công cụ chính sách tiền tệ để hỗ trợ các tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cho vay phát triển nông nghiệp, nông thôn. Như vậy, cùng với việc tập trung sửa đổi, bổ sung Luật Đất đai, các chính sách về tín dụng, cơ chế đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp đang dần được thay đổi theo hướng ưu đãi hỗ trợ các doanh nghiệp.

Bộ Tài chính cho biết, trong thời gian tới, Bộ sẽ tiếp tục quán triệt chủ trương ưu tiên, khuyến khích của Đảng, Nhà nước đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn, trong quá trình nghiên cứu sửa đổi các luật thuế; Đồng thời tiếp tục thực hiện các giải pháp cải thiện môi trường kinh doanh và hỗ trợ, phát triển doanh nghiệp nói chung theo các Nghị quyết của Chính phủ. Bộ Tài chính cũng sẽ tích cực, chủ động phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các cơ quan liên quan đẩy mạnh triển khai thực hiện Nghị định 57/2018/NĐ-CP về  chính sách khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn… Tuy nhiên, để chính sách sớm đi vào thực tiễn, chính quyền các địa phương, các cơ quan chức năng cần cải thiện hơn nữa môi trường đầu tư, hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp khi tham gia đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn./.

Hoài Thu - www.mof.gov.vn